Web-specific art. Het World Wide Web als artistiek medium (1997)

spinster . writing . web-specific art. het world wide web als artistiek medium

Introductie

Inleiding

Hoofdstuk 1
Internet en het World Wide Web

A. Internet

B. World Wide Web

Hoofdstuk 2
Theoretisch kader

A. Mediatheorie

B. Postmodernisme

Inleiding

C. Digitale esthetica

Inleiding

Hoofdstuk 3
Webprojecten

A. Virtuele galerijen

B. "Real life" instituten

C. Autonome initiatieven

Inleiding

D. Wedstrijden

E. Net.art

Inleiding

F. Conclusie

"Geografie" van instituten

Hoofdstuk 4
Medium, inhoud en thematiek

A. Medium en inhoud

B. Thematiek

Inleiding

C. Conclusie

Positionering van webkunst

Besluit

Een algemene conclusie...

Bibliografie

A. Gedrukte bronnen

Gedrukt bronnenmateriaal

B. Online bronnen

Hoofdstuk 3
Webprojecten

E. Net.art

Inleiding

Een aantal webkunstenaars gebruiken het medium op een experimentele manier, door de mogelijkheden van HTML tot het uiterste te drijven - eigenlijk een ver doorgedreven vorm van interface design, zoals bijvoorbeeld het werk van Group Z. Anderen, bijvoorbeeld de artiesten bij het Dia Center, vertrekken vanuit een traditionele, analoge kunstconceptie; ze adopteren het Web als instrument om inhouden over te brengen die diep in het "echte leven" geworteld zijn. Deze beide vormen van webkunst zijn elk op hun manier relevant, maar ontberen een fundamenteel bewustzijn van de eigenheid van het Internet en van de manier waarop we er als gebruikers mee omgaan.

Een groep kunstenaars, geïnteresseerd in het Internet als netwerk, tracht deze leemte op te vullen. Ze noemen zichzelf net.art en vormen een losse, ongestructureerde groep die met elkaar in contact gekomen is via de Nettime mailinglist. Met het etiket net.art moet overigens voorzichtig omgesprongen worden - de naam is bijzonder toevallig ontstaan(217), is een eigen leven gaan leiden en wordt door een aantal individuen (onder meer Olia Lialina[218]) niet aanvaard vanuit de terechte bekommernis dat dit een beperkende stempel op hun werk gaat drukken. Sinds begin 1997, gelijktijdig met een sterke groei van het aantal inschrijvingen bij Nettime, is net.art vrij bekend geworden in linkse Internetkringen en daarbuiten - jodi werd als gastproject bij äda 'web opgenomen en maakt samen met www.irational.org en Nettime deel uit van de online tentoonstelling bij Documenta X. Sommige kunstenaars, zoals Heath Bunting, waarschuwen voor deze evolutie(219) en streven er actief naar om net.art te vrijwaren als kleinschalig, experimenteel kunstlaboratorium met de nadruk op een politieke en activistische boodschap.

Net.art is schatplichtig aan vroegere vormen van netwerkkunst(220). Mail art is een belangrijke voorloper, alsook projecten die vóór de popularisering van het Internet in de jaren '90 gebruik maakten van bestaande netwerken - bijvoorbeeld het gebruik van de telefoon bij performances, of de fax als middel om op een snelle manier geschreven of getekende boodschappen uit te wisselen. Net.art, de meest recente uiting van netwerkkunst, gebruikt het World Wide Web als voornaamste, maar niet als enige medium - Heath Bunting bijvoorbeeld maakt daarnaast gebruik van een eigen mailing list, en een aantal van zijn projecten spelen zich gedeeltelijk ook in "real life" af.

De voornaamste thema's van netwerkkunst zijn tijd, ruimte, snelheid, collectieve creativiteit en communicatie. Het gebruik van computers bij elektronische netwerken heeft hieraan een extra dimensie toegevoegd: de communicatie en data-uitwisseling in processen die niet gecontroleerd of veroorzaakt zijn door menselijke tussenkomst. Dit onafhankelijk optreden van de machine heeft esthetische kwaliteiten meegekregen. (221)

De net.art-groep bestaat uit leden uit verschillende Europese landen; ze vormen teams in reële en virtuele instituties: irational(222) (Heath Bunting, Rachel Baker, Carey Young), E-L@b(223) (Rasa Smite, Raitis Smits, Jaanis Garanc e.a.), jodi(224) (Dirk Paesmans, Joan Heemskerk), Ljudmila(225) (Vuk Cosic, Luka Frelih e.a.), Netlab(226) (Pit Schultz e.a.), Olia Lialina(227) en het Moscow WWWArt Centre(228) (Alexei Shulgin e.a.). Hun werken hebben een tijdelijk karakter, zijn continu aan verandering onderhevig, even onstabiel als het netwerk zelf.

In het project Net.Art.Per.Se(229) (Vuk Cosic), verbonden aan een net.art bijeenkomst in Ljubljana wordt het design van bekende Web-pagina's - grote mediabedrijven, search engines - gebruikt als context voor een reeks statements over net.art. Net.art stelt zichzelf voor als een hypothetische "thread", een mogelijk traject doorheen de virtuele ruimte. Het incorporeert en structureert gevonden materiaal.

Refresh(230) is een project waarbij een twintigtal webpagina's op verschillende servers in Europa en de VS in een lus met elkaar verbonden werden. De bezoeker wordt telkens na 10 seconden automatisch van het ene naar het andere document "gezapt". Dit project maakt gebruik van de "Refresh"-meta-tag, een HTML-commando dat aan de browser van de gebruiker de opdracht geeft om na een opgegeven tijdsspanne naar een specifieke pagina over te springen. Bij het Refresh-project vormen deze links een gesloten kring. De toeschouwer kan passief toekijken hoe het ene beeld het andere opvolgt, zoals langzame televisie, maar op ieder ogenblik blijft het mogelijk om uit de cirkel te ontsnappen door één van de voorbijflitsende sites aan te klikken en te bezoeken - iedere Refresh-pagina bevat drie links: één naar de volgende Refresh-site, één naar de website waar de pagina toe behoort en één naar de indexpagina van het Refresh-project.

<< >>

Shulgin, Alexei [easylife@hawk.glas.apc.org]. "Net.Art - the origin." 18 maart 1997. Nettime. http://www.factory.org/nettime/
De naam net.art is een readymade - in december 1995 ontving Vuk Cosic een e-mailbericht van een anonieme mailer, die door incompatibiliteit van software onleesbare tekst opleverde. Het enige ontcijferbare fragment zag er ongeveer als volgt uit: #£[!_Net. Art%ù!!=.
Lialina, Olia [olialia@cityline.ru]. "Re: nettime: net.art and art on the net." 17 maart 1997. Nettime. http://www.factory.org/nettime/
Bosma, Josephine [jesis@xs4all.nl]. "Ljubljana interview with Heath Bunting." 11 juni 1997. Nettime. http://www.factory.org/nettime/
Een geschiedenis van netwerkkunst moet nog geschreven worden. Voor een eerste poging, zie Baumgärtel, Tilman. "Immaterialien. Aus der Vor- und Frühgeschichte der Netzkunst." Telepolis. 26 juni 1997. http://www.heise.de/tp/deutsch/special/ku/6151/1.html
Broeckmann, Andreas [abroeck@v2.nl]. "Net.Art, Machines, and Parasites." 8 maart 1997. Nettime. http://www.factory.org/nettime/
irational. 1997. http://www.irational.org/
E-L@b. 1997. http://www.parks.lv/home/E-Lab/
jodi. 1997. http://www.jodi.org/
Ljubljana Digital Media Lab. 1997. http://www.ljudmila.org/
Netlab. 1997. http://cocoa.is.in-berlin.de/~netlab/
Lialina, Olia. trust-n-dust diary by olia lialina. 1997. http://www.cityline.ru/~olialia/
Moscow WWWArt Centre. 1997. http://www.cs.msu.su/wwwart/ of http://sunsite.cs.msu.su/wwwart/
"Net.Art.Per.Se." Ljudmila. 1996. http://www.ljudmila.org/naps/
De indexpagina van het Refresh-project bevindt zich op http://sunsite.cs.msu.su/wwwart/fresh.html